inkılap tarihi soru ve cevapları

1.saltanatın ve halifeliğin kaldırılmasını,cumhuriyetin bir laik hukuk devleti gelişmesi açısından inceleyiniz.
2.lozan antlaşmasının iktisadi sonuç ve etkileri.
3.türkiye’nin çağdaşlasması bağlamında eğitim ve din ankamında gerçekleşen devrim ve düzenlemeri açıklayınız.
4.harf ve dil devrimini değerlendiriniz.


3’ün cevabı:cumhuriyet döneminin eğitim alanında getirdiği ilkeler,hukuk alanında getirdiği ilkelerin aynı olduğu halde,uygulamalar eğitim dışı etkenler altında daha karmaşık yollarda yürümüştür.hukuk alanında olduğu gibi bu alanda da temel ilke,eğitimi birleştirme ve bütünleştirme ilkesidir.ulusal eğitimin birleştirilmesi sorunu,1923teki seçim kampanyasında ele alınmıştı.bunu kanunlaşması 1924te çıkan tevhid-i tedrisat kanunu(eğitimin birleştirilmesi) oldu.bu kanunla bütün eğitim,eğitim bakanlığının yetkisi altına alındı.eğitim kurulu olarak medreseler kaldırıldı.onun yerine imam ve hatip okulları, İstanbul üniversitesinde ilahiyat fakültesi açıldı.okul programlarından zorunlu din dersi kaldırılmasına karar verilerek 1930da şehir okullarında, 1933de köy okullarında uygulanmaya başlandı.1928de Arapça ve Farsça dersleri kaldırılarak bu dillerin öğretimi üniversite düzeyinde bilimsel araştırma araçları olarak okutulması haline getirildi.hilafetin kaldırılmasıyla birlikte medreseler,tekkeler,türbe ziyaretleri ve 1934de dinle ilgili unvanların kullanılması kaldırıldı.müslüman olan ya da olmayan din adamlarına özgü giysi ancak din görevleri yapıldığı zamanlarla kısıtlanmıştı.1938de çıkan cemiyetler kanunuyla din,mezhep ve tarikata dayanan cemiyetler kurulması kanundışı sayılmıştır.din propogandası yapma amacıyla siyasal parti kurulması da kanundışı sayılmıştır.1926da ceza kanunu 163. maddesiyle dini siyaset aracı kullanma eylemi yasaklanmıştır.aynı kanunun 241.maddesi din görevlilerinin görevlerini yaparken devlet kanunları ve kurumlarına karşı söylev ya da dinsel öğreti içeren konuşmalar yapmaları cezalandırma nedeni olmuştur.1928de Latin harflerinin alınması zamanında izinsiz olarak okul ya da kurs açılıp arap yazısının öğretilmesi yasaklanmıştır.
Cumhuriyet döneminin dinin eğitim,hukuk ve devletle ilişkileri açısından getirdiği en önemli kanun ve kurum diyanet işleri bakanlığı kanunu ve kurumudur.bununla şeriat hukuk olarak kaldırılmıştır.inanç ve ibadetlerle ilgili işlemler diyanet bakanlığına özgü bir alan olmuştur.


4.sorunun cevabı:harf devrimi, cumhuriyetin gündeme getirdiği temel devrimlerden biriydi.en büyük eleştirilerden bir tanesi arap harflerinin öğrenilmesindeki zorluktu.birçok aydın arap harflerinin türk dilinin yapısına uygun olmadığı görüşündeydi.harf devrimi aslında semboller yüklü oluşu nedeniyle görselliğiyle de ön plana çıkmıştı.osmanlıyı görsel anlamda simgeleyen büyük ölçüde arap alfabesiydi.yazı hemen hemen toplumun her kesiminde,her katmanında ağırlıklıydı.öte yandan dinle alfabe de bir bütündü.kuran arap harfleriyle indirilmişti.laikliğin gündeme gelişi harf devrimini de bir anlamada zorunlu kılıyordu.dinle devlet işleri ayrışırken dinle bütünleşmiş bir yazı türü de değişime uğramalıydı.harf devrimi,cihan harbi ertesi yazı,dile yeni ifade biçimleri getirebilirdi.gerek yazıdaki,gerekse dildeki dönüşümler geçmişle ilişkiyi koparmaya yönelik öğelerdi.bu bağlamda harf devrimi bir sonuç değil aslında bir sebepti.yani cumhuriyetin inşasındaki kilit taşlardan biri olarak düşünülmasi gerekiyordu.
3 kasım 1928 tarihinde harf devrimiyle ilgili mevzuat kabul edildi.1 ocak 1929da millet mektepleri açılmaya başlandı.yaygın bir biçimde ülkede harf devriminin gündeme getirdiği Latin harflerini benimsetme çabasına girişildi.bunda m.kemal’in etkin bir rolü vardı.1927 ve 1928de ilk fikri hazırlıklar yapıldı.bu sırada gazi, Türkçenin dil bilgisi,cümle bilgisi üzerinde bizzat incelemeler yapıyordu.bu amaçla konuya vakıf kişileri bir araya getiriyordu.uzmanlar ercümeni ilk toplantısını 26 haziran 1928de yaptı.gazi, bir türk alfabesi yapılmasının yeni Türkiye için ne denli anlamlı olduğunu söyledi.latin harfleri bir tür ‘kültür bağımsızlığı’ olarak algılanıyordu.gazi,yeni harflerin benimsetilmesi için bir yurt gezisine çıktı.arap harfleri ve rakamları cumhuriyetin modernist anlayışıyla bağdaşmıyordu.ordu da harf devrimine var gücüye destek verdi.bu arada bütün memurlar kursa tabi tutuldu.arap harflerinin kullanımını gerektiren Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.harf devrimi 5-6aya sığdırılmış bir devrimdi.harf devrimi,geçmişle olan bir kırılma noktasıdı.modernitenin türkiyeye özgü bir ifede biçimiydi.